جریان عبارت است از تشکل، جمعیت و گروه اجتماعی معینی که علاوه بر مبانی فکری، از نوعی رفتار ویژه اجتماعی برخوردار است.

جریان دارای سه ویژگی و شاخصه اساسی است که عبارتند از:

1- اجتماعی بودن و برخورداری از نوعی رفتار ویژه اجتماعی،

2- دارا بودن تشکل و جمعیت،

3- برخورداری از اندیشه مشخص و رفتار معین مرتبط با آن،

ازاین رو به اندیشه منسجم و نظام مند یک شخصیت علمی که به صورت تشکل اجتماعی در نیامده است، جریان گفته نمی شود.

بر این اساس، جریان شناسی عبارت خواهد بود از شناخت منظومه و گفتمان، چگونگی شکل گیری، معرفی مؤسسان و چهره های علمی و تأثیرگذار در گروه های فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی است.

جریان سیاسی به معنای یک طیف گسترده فکری، اعتقادی، سیاسی و ایدئولوژیک است. یک جریان سیاسی شامل چندین گروه، حزب، جناح و تشکل است که از نظر اعتقادی، فکری، سیاسی، ایدئولوژی، اهداف و روش های مبارزه سیاسی با هم دارای اشتراکاتی می باشند و در مواقع انتخابات و تحولات سیاسی مهم ممکن است موضع گیری کرده یا نامزد و یا نامزدهایی به مردم معرفی کنند.

جریان فکری سیاسی دارای مبدأ یا منشأ، مسیر یا بستر و مقصد یا هدفی است که در آن روان است. هدف های یک جریان تسلط بر حاکمیت سیاسی در یک جامعه و استقرار ارزش ها و نظام سیاسی مورد نظر خود است.

بنابراین، جریان شناسی سیاسی نباید با شناخت احزاب و گروه های سیاسی اشتباه گرفته شود زیرا هر چند در جریان شناسی سیاسی، آشنایی با احزاب و گروه های سیاسی لازم و ضروری است، اما صرف شناخت احزاب به معنای جریان شناسی نیست بلکه در جریان شناسی سیاسی در کنار شناخت احزاب، شناسایی بسترها و زمینه های شکل گیری و گفتمان فکری حاکم بر آن ها لازم است.​

البته به تعبیری به همه این جریان ها می توان جریان فکری اطلاق نمود زیرا هر جریان اجتماعی به لحاظ فکری دارای اندیشه خاص در عرصه های هستی شناختی و انسان شناختی و معرفت شناختی است و به لحاظ اجتماعی دارای مرجعیت اجتماعی و اثرگذاری در جامعه است اما آنچه این جریان ها را از یکدیگر متمایز می سازد، رویکرد و زمینه فعالیت و تأثیرگذاری آن هاست. بر این اساس، جریان شناسی براساس تقسیم بندی جریان های اجتماعی، چهار رویکرد عمده خواهد داشت؛ جریان شناسی فکری، جریان شناسی فرهنگی، جریان شناسی سیاسی و جریان شناسی اقتصادی.​