۸ راهکار کلیدی برای غلبه بر تحریم
مسیر و شیوه‌ی کارآمد و ثمربخش برای ناکارآمدسازی تحریمها چیست؟ «خط رهبری» در این یادداشت بر اساس بیانات رهبر انقلاب به این سوال پاسخ میدهد. تاخت و تاز مغولهای کروات‌زده خط رهبری : شاید ۷-۸ قرن از حمله مغول گذشته باشد و جنایات و اقدامات وحشیانه‌ی مغول برای دنیای امروز قصه‌ای باشد تنها متعلق به […]
مسیر و شیوه‌ی کارآمد و ثمربخش برای ناکارآمدسازی تحریمها چیست؟ «خط رهبری» در این یادداشت بر اساس بیانات رهبر انقلاب به این سوال پاسخ میدهد.
تاخت و تاز مغولهای کروات‌زده
خط رهبری : شاید ۷-۸ قرن از حمله مغول گذشته باشد و جنایات و اقدامات وحشیانه‌ی مغول برای دنیای امروز قصه‌ای باشد تنها متعلق به سالهایی دور. اما گذر زمان تحولی در ماهیت جنایات و وحشی‌گری‌های دنیای استکبار ایجاد نکرده بلکه تنها رنگ و لعاب آنها دگرگون شده است. لذا تاخت و تاز مغولها تکرار میشود «البته نوع تاخت‌وتاز این مغولهای جدید، مغولهای کراوات‌بسته و پاپیون‌زده و ادکلن‌زده و کت و شلوارپوشیده، با آن مغولها تفاوت دارد» ۱۴۰۲/۰۱/۱۶ مثلا «تحریم هم جزو تاخت‌وتاز است.» ۱۴۰۲/۰۱/۱۶
وقتی می‌بینند کشوری همچون ایران اسلامی، دنبال استقلال و ایستادگی و استقامت است؛ به او می‌تازند. حال گاهی به شکل مغول با جنگ‌افروزی، و گاهی در قالب تحریم. تحریمی که به بهانه‌های واهی برای فریب جامعه بین‌الملل، علیه ملت ایران طراحی و در سال‌های اخیر به جنگ تمام‌عیار اقتصادی تبدیل شده است. «علت آن هم، نه مسئله‌ی هسته‌ای است، نه مسئله‌ی حقوق بشر است، نه مسائل دیگری از این قبیل است… علت، استقلال‌خواهی ملت ایران است؛ علت، داشتن یک حرف نو بر پایه‌ی مبانی اسلام است که برای کشورهای دیگر و ملتهای مسلمان الگو خواهد شد.» ۱۳۹۲/۱۲/۲۰
در مقابله‌ی با این حربه‌ی دشمن چه باید کرد؟
«برای علاج تحریمها دو مسیر «خنثی‌سازی تحریمها و غلبه بر آنها» و «رفع تحریم» وجود دارد. ما مسیر رفع تحریم را یک‌بار امتحان و چند سال مذاکره کردیم اما به نتیجه‌ای نرسید. مسیر غلبه بر تحریمها ممکن است در ابتدای کار، سختی‌ها و مشکلاتی داشته باشد اما خوش‌عاقبت است.» ۱۳۹۹/۰۹/۰۴ همچنین «برداشتن تحریم دست شما نیست… دست طرف مقابل است امّا خنثی کردن تحریم دست شما است؛ راه‌های خوبی وجود دارد.» ۱۴۰۳/۰۴/۳۱
به نظر می‌رسد در اندیشه رهبر انقلاب مهم‌تر از تلاش برای برداشتن تحریمها، تمسک به روشِ خنثی‌سازی تحریمها با تأکید بر نگاه به درون است از اینرو باید به دنبال استحکام نظام اقتصادی به‌عنوان «راهبرد» باشیم: «باید در مقابل این فشارها مصونیت‌سازی کرد، باید به بنای داخلی استحکام‌بخشی کرد. اقتصاد را باید قوی کنیم تا دشمن از تأثیرگذاری از این ناحیه مأیوس بشود.» ۱۳۹۲/۱۲/۲۰
حال برای رسیدن به این نقطه‌ی ایده‌آل چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟ در میان انبوهی از راه حل‌ها می‌توان با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب به موارد ذیل اشاره کرد:
۱. تکیه بر توان ملی
توان ملی هم در نگاه درون‌زا و هم در بکارگیری ظرفیت‌ها در عرصه بین الملل، یکی از مهمترین مولفه‌های قدرت برای مقابله با تحریم معرفی میشود: «علاج تحریم فقط و فقط تکیه بر توانایی‌های ملّی است. باید این توانایی‌ها را هر چه داریم نگه داریم، دنبال کشف توانایی‌های جدید باشیم… یعنی درون‌زایی و برون‌گرایی- [را دنبال کنیم.] ما، هم امکاناتی در درون داریم، هم امکانات بین‌الملل داریم. ما، هم میتوانیم در داخل تولید کنیم و امکانات فراوان گوناگونِ علمی، اقتصادی و غیره بجوشد از داخل، هم میتوانیم در عرصه‌ی جهان، عرصه‌ی بین‌الملل [فعّالیّت کنیم.] ما دوستان خوبی داریم، با این دوستان میتوانیم کار کنیم. تلاش لازم دارد، مجاهدت لازم دارد.» ۱۳۹۹/۰۵/۱۰
۲. استفاده از توانایی مردم در اقتصاد
یکی از راه‌های اصلاح اقتصاد کشور«تکیه‌ی بر مردم»، «استعدادهای مردم»، «امکانهای مردم» و «سرمایه‌های مردم» است. شاید مهمترین نقطه‌ضعف اقتصاد ما تصدّی‌گری افراطی دولت است: «وقتی که مردم از مدیریّت اقتصادی و فعّالیّت اقتصادی کنار میمانند، کارهای بزرگ، شرکتهای مهم، تولیدهای ثروت‌ساز برای کشور در اختیار دولت قرار میگیرد و در اختیار فعّالان اقتصادی از مردم قرار نمیگیرد، همین مشکلاتی پیش می‌آید… ما [باید] مدیریّتها و فعّالیّتهای اقتصادی مورد نیاز مردم را به مردم بسپریم.» ۱۴۰۲/۰۱/۰۱
۳. رونق و جهش تولید با کار جهادی و حذف موانع
تولید، کلید حل مشکلات اقتصادی کشور است: «مهمترین مسائل اقتصادی کشور را مسئله‌ی تولید، رواج تولید ملّی و رونق تولید ملّی، حل میکند… یعنی رشد اقتصادی را افزایش میدهد، اشتغال ایجاد میکند، تورّم را کاهش میدهد، درآمد سرانه را افزایش میدهد، رفاه عمومی ایجاد میکند. علاوه بر این دارای تأثیرات روانی است؛ اعتماد به نفس ملّی را بالا میبرد، احساس عزتمندی را در ملّت به وجود می‌آورد.» ۱۴۰۰/۱۲/۲ و «اگر واقعاً تولید را بتوانید جهش بدهید، همه‌ی شاخصهای اقتصادی مهمّ کشور تغییر پیدا میکند، تحوّل پیدا میکند… و اقتصاد کشور را در مقابل تکانه‌هایی که از بیرون تحمیل میشود یا در داخل به وجود می‌آید حراست میکند.» ۱۴۰۰/۱۱/۱۰
البته برای رسیدن به این مطلوب نیز چند کار لازم است اول اینکه، کار جهادی باشد: «کارِ فوق‌العاده باید در کشور انجام بگیرد تا رونق تولید به وجود بیاید.» ۱۳۹۸/۰۲/۰۴ دوم اینکه، همکاری دوجانبه‌ی واقعی میان نیروی کار، و سرمایه‌گذار ایجاد شود: «نیروی کار و کارگر مهارتش را، احساس مسئولیّتش را افزایش بدهد،… کارفرما [هم] سهم نیروی کار را از عواید بنگاه اقتصادی افزایش بدهد.» ۱۳۹۹/۰۲/۱۷ سوم اینکه موانع تولید برداشته شود: «گاهی برای فعالیت یک واحد تولیدی باید نه از هفت خان بلکه از هفتاد خان عبور کرد که مسئولان باید این مشکل جدی را حل کنند و مقررات زائد و موانع تولید را رفع کرد.» ۱۳۹۸/۰۵/۳۰ و چهارم اینکه نقدینگی را که میتواند مایه‌ی تورم باشد به سمت تولید هدایت کنند: «نقدینگی میتواند بلا باشد، مایه‌ی تورّم باشد، به هر جایی هجوم بکند مثل سیل ویرانگری کند، همین نقدینگی اگر هدایت بشود به سمت تولید، میتواند مثل یک دریاچه یا مثل یک استخر، رحمت الهی باشد.» ۱۳۹۸/۰۲/۲۴ در واقع با هر چیزی که تولید را تضعیف میکند باید مقابله کرد: «با هر چیزی که تولید داخلی را به زانو درمی‌آورد و شکست میدهد، باید با جدّیّت مقابله کرد؛ قاطعانه بایستی مبارزه کنید؛ چه در صنعت، چه در کشاورزی.» ۱۴۰۱/۰۶/۰۸
۴. کاهش تورم
یکی از مؤثرترین راهکارهای مقابله با آثار تحریمها، کنترل تورم است. اقداماتی مانند تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام، اصلاح ناترازی بانک‌ها و کاهش واسطه‌گری‌های غیرضروری، تأثیر فوری و مستقیمی در این زمینه دارند: «یکی از مهمترین شاخصهای خنثی کردن تحریمها هم یقیناً این است که تورّم را کاهش بدهید… برخی از کارها هست که تأثیرش در کاهش تورّم تأثیر نسبتاً سریعی است، از جمله به سرانجام رساندن کارهای نیمه‌کاره… یا مسئله‌ی ناترازی بانک‌ها… مقابله‌ی با این دلّال‌بازی‌ها و واسطه‌بازی‌ها؛ میوه در باغ با زحمتی که باغبان میکشد یک قیمت دارد، به وسیله‌ی دلّال می‌آید در جایگاه مصرف، گاهی قیمتش ده برابر یا بیشتر افزایش پیدا میکند. اینها را باید یک جوری علاج کرد که کمک فراوانی میکند به کاهش تورّم و به مسئله‌ی کمک به معیشت مردم.» ۱۴۰۲/۰۶/۰۸
۵. رقابت‌پذیر کردن محصولات
یکی از کارهای بسیار مهم در کشور این است که بتوانیم تولید داخلی را در شرایط رقابتی با جنس خارجی و در حد امکان ارزان‌تر از آن به وجود بیاوریم. رهبر انقلاب ضمن تعریف خاطره‌ای این مسئله را این چنین تبیین میکنند: «یکی از توفیقات بنده در طول عمرم این بوده که مدّتی در ایرانشهر تبعید بودم و با مسائل ایرانشهر و بلوچستان و مانند اینها یک مقداری آشنا شدم. یک گوجه‌فرنگی برای من آوردند آنجا، در ایرانشهر که من دستم را باز کردم، پُر کرد دست من را. گوجه‌فرنگی پُر [کرد] دست من را؛ مثل یک طالبی، به قدر یک طالبی. این [جور] است. در همان ایرانشهر، به من خبر دادند که در یک مناطقی از اطرافِ ایرانشهر پنبه‌ای تولید میشود رنگی؛ پنبه‌ی سفید نیست، پنبه‌ی رنگی است؛ مثلاً آبی یا سبز. یعنی کیفیّت محصولات ما این‌جوری است. ما اینها را [باید] بتوانیم در دنیا مطرح کنیم. اگر چنانچه ما محصولمان را رقابت‌پذیر کنیم، یعنی هم کیفیّت بالا برود، هم قیمت پایین بیاید، تحریم دیگر اثر نمیکند.» ۱۴۰۱/۱۱/۱۰
این نیز با اقتصاد دانش‌بنیان امکان پذیر است چرا که «اقتصاد دانش‌بنیان موجب کاهش هزینه‌های تولید میشود؛ بهره‌وری را افزایش میدهد که امروز یکی از مشکلات ما کاهش بهره‌وری است؛ کیفیّت محصول را افزایش میدهد، بهبود میبخشد و محصولات را رقابت‌پذیر میکند؛ یعنی در بازارهای جهانی، ما میتوانیم از این محصولات به عنوان محصولات رقابت‌پذیر استفاده کنیم، در داخل کشور هم همین جور؛ یعنی در داخل کشور هم، ولو ما در مورد واردات هم خیلی تعرفه نگذاریم و واردات سرازیر بشود، وقتی محصول داخلی کیفیّت بهتری داشت، قیمت ارزان‌تری داشت، مردم طبعاً به آن اقبال میکنند؛ یک چنین خصوصیّاتی در تولید دانش‌بنیان وجود دارد.» ۱۴۰۱/۰۱/۰۱
۶. کنترل واردات و مبارزه با قاچاق
برای موفقیت در امر رقابت‌پذیر کردن محصولات باید مسئله‌ی دیگری را هم مد نظر قرار داد و آن کنترل واردات بی‌رویّه و البته مبارزه با قاچاق است: «چیزی که در داخل تولید میشود، از خارج وارد میکنند؛ این موجب میشود که تولید داخلی شکست بخورد.» ۱۳۹۸/۰۱/۰۱ و حتی باعث نابودی شغل‌ها میشود: «آن‌وقت ما از بیکاری جوانها مینالیم؛ واردات هم همین‌طور بیخودی مثل سیل وارد کشور میشود. پس بنابراین یکی از انواع حمایت هم این است که در داخل با قاچاق و با واردات بی‌رویه مبارزه بشود.»۱۳۹۷/۰۱/۰۱
۷. حمایت از کالای ایرانی
اگر «مردم به تولید داخلی اقبال کنند. همه‌ی اینها باطل‌السّحر تحریم دشمن است.» ۱۳۹۶/۱۰/۰۶ که این نیز با رشد فرهنگ حمایت از کالای ایرانی نیز میسر خواهد بود: «کالای ایرانی یعنی محصول نهایی کار و سرمایه و فعّالیّت اقتصادی و ذهن و ابتکار و همه‌چیز. سرمایه‌گذار با سرمایه‌ی خود، کارگر با کار خود، طرّاح با ذهن خود و با دانش خود، اینها همه تلاش میکنند و محصول [کار آنها] میشود کالای ایرانی. بنابراین چیز باعظمتی است، چیز بسیار مهمّی است؛ این را بایستی حمایت کرد.» ۱۳۹۷/۰۱/۰۱ و «مصرف‌کننده‌ی ایرانی برای آن چیزهایی که در داخل تولید میشود، ارجحیّت قائل باشد و دنبال اسم خارجی و مارک خارجی و نام خارجی ندوند؛ یکی از توقّعات این است.» ۱۳۹۶/۰۱/۰۱
۸. استفاده از دانش و حرکتِ نخبگانیِ جوانان
برخی از مسائل کشور در زمینه‌های اقتصادی ناشی از کمبودهای تحقیق علمی است که راه‌حل آن نیز استفاده از دانشِ نخبگانی است: «امروز… در زمینه‌ی مسائل اقتصاد، مسئله‌ی تورّم، مسئله‌ی کاهش قدرت پول ملّی، مسئله‌ی اشتغال، مسئله‌ی مسکن،… با دانشِ نخبگانی، با حرکت نخبگانی جوانهای ما میتواند راه‌های حلّ بسیار خوبی پیدا کند.» ۱۳۹۸/۰۷/۱۷
کلام آخر اینکه برای تحقق الگوی خنثی‌سازی تحریم، آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، مدیریت قوی و کارآمد است. در شرایطی که دشمن با بهره‌گیری از ابزارهای اقتصادی به‌دنبال تحت فشار قرار دادن کشور است، تنها راه مقابله، مدیریتی پویا، فعال و خستگی‌ناپذیر است؛ مدیریتی که نه‌تنها در برابر موانع کوتاه نیاید، بلکه با ابتکار عمل و تصمیم‌گیری‌های به‌موقع، راه را برای عبور از فشارها هموار کند. رهبر انقلاب در این زمینه تصریح میکنند: «مدیریّتها بایستی قوی، فعّال، خسته‌نشو باشند.» ۱۳۹۹/۰۷/۲۱ جمله‌ای که نشان‌دهنده‌ی نقش تعیین‌کننده‌ی عزم و اراده‌ی مدیران در حل چالش‌های اقتصادی و خنثی‌سازی تحریمها است. تجربه نشان داده است که در هر مقطعی که کشور از مدیریتی قاطع، جهادی و آینده‌نگر برخوردار بوده، توانسته از پیچ‌های تاریخی با موفقیت عبور کند. در مقابل، ضعف در تصمیم‌گیری، تعلل و محافظه‌کاری، میدان را برای فشارهای بیشتر دشمن باز میکند. کلید اصلی بی‌اثر کردن تحریمها نه در چشم‌دوختن به مذاکرات خارجی، بلکه در مدیریتی قوی، تصمیم‌ساز و مقاوم نهفته است؛ مدیریتی که نه‌تنها منفعلانه منتظر تغییر شرایط جهانی نمی‌ماند، بلکه با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، اقتصاد کشور را از وابستگی به بیگانگان رها میکند.#خط_رهبری #اقتصاد #تولید #تحریم
