عقب نشینی آژانس از برخی ادعاهای پیشین
طرف‌های غربی در چندماهه اخیر به‌قدری هیجانی دربرابر ایران رفتار کرده‌اند که با مرور سیر اخبار به‌وضوح می‌توان جهت کنونی آنها تشخیص داد. جهت‌گیری که تلویحا اعتراف به شکست را از جانب دولت‌های غربی نشان می‌دهد. تبادل اسدالله اسدی دیپلمات ایرانی با یک زندانی بلژیکی، واسطه قرار دادن سلطان عمان برای رساندن پیغام مذاکره به ایران و ازسرگیری مذاکرات برای آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی نمونه‌هایی از خبرهایی است که انتشار آنها نشان می‌دهد طرف آمریکایی و شرکای غربی آن بعد از شکست پروژه آشوب بار دیگر درحال عقب‌گرد به موضع تعاملی خود با ایران هستند. انتشار یک خبر درمورد توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد این سازمان بین‌المللی نیز در پیروی از دولت‌های غربی گزینه تعامل با تهران را در دستور کار قرار داده است. مطابق آنچه روز گذشته در رسانه‌ها دست‌به‌دست شد در جریان مذاکرات فنی اخیر میان سازمان انرژی اتمی کشورمان و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پرونده یکی از مکان‌های ادعایی مطروحه آژانس (موسوم به آباده) حل‌وفصل شده است تا به این ترتیب بعد از پرونده ادعایی درمورد غنی‌سازی ایران در (لویزان) این دومین مکانی باشد که اتهام‌زنی‌ها درمورد آن پایان می‌یابد.
حالا باید منتظر ماند و دید آیا آژانس حاضر خواهد شد دست از اتهام‌زنی در مورد دو مکان باقی‌مانده یعنی تورقوزآباد و ورامین نیز بردارد و هر 4 پرونده ادعایی را مختومه اعلام کند یا خیر. بسته شدن ماجرای دومین پرونده در مورد مکان‌های مورد ادعای آژانس پس از آن صورت گرفت که ایران و آژانس در سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس به تهران توافق کردند که در قالب یک الگو‌ی تعاملی پرونده مکان‌های مورد ادعا را به سمت حل‌وفصل پیش ببرند. در خلال این توافق همچنین ادعاهای آژانس درخصوص کشف ذرات اورانیوم با غنای 83.7 درصد نیز با توضیحات فنی ایران حل‌وفصل شده است. در ادامه ضمن بررسی ابعاد توافق نگاهی داشته‌ایم به اخبار مثبتی که نشان می‌دهد طرف غربی از موضع خود علیه ایران عقب نشسته و مسیری را طی می‌کند که به‌وضوح می‌توان از آن پذیرش شکست سیاست‌های خصمانه را برداشت کرد.
یک سوم دوربین‌ها بازمی‌گردد و یکی از ۳ پرونده بسته می‌شود
بهمن‌ماه سال گذشته بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی در واکنش به ادعای رسانه‌های غربی مبنی‌بر غنی‌سازی 84 درصد توسط ایران گفته بود: «آنچه آژانس با ایران درخصوص وجود ذره یا ذراتی از اورانیوم با غنای بالای ۶۰ درصد مطرح کرده، در محل شیر برداشت محصول از طریق نمونه‌برداری متداول است. وجود ذره یا ذرات اورانیوم بالاتر از ۶۰ درصد در فرآیند غنی‌سازی به معنی غنی‌سازی بالای ۶۰ درصد نیست. این موضوع در روند غنی‌سازی امری بسیار طبیعی بوده که حتی می‌تواند با کاهش خوراک آبشارهای سانتریفیوژ در یک لحظه به وجود بیاید.» در مقابل بروز حسن‌نیت از جانب آژانس، ایران نیز متعهد شده است تا تعدادی از دوربین‌هایی را که مطابق قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» عملیات ضبط‌شان متوقف شده بود را مجددا نصب کند. البته تصاویر این دوربین‌ها در حالت آفلاین ضبط شده و قرار است صرفا در اختیار ایران قرار داشته باشد. ارائه این تصاویر به آژانس مشروط به دستیابی توافقی بین ایران و اعضای 1+4 برای بازگشت به برجام است. گفته می‌شود تعداد دوربین‌هایی که قرار است به فرآیند تصویربرداری بازگردد صرفا یک‌سوم تعدادی است که در مرحله آخر توقف تصویربرداری از چرخه ضبط خارج شده‌اند. به نظر می‌رسد نصب مجدد همه دوربین‌های کنارگذاشته‌شده منوط به کنار گذاشته شدن کامل همه پرونده‌هایی است که آژانس بدون ارائه هیچ سندی و صرفا برمبنای داده‌های مغرضانه سرویس‌های جاسوسی رژیم‌صهیونیستی مدعی غنی‌سازی در آنهاست. حال با بسته شدن یکی از پرونده‌های ادعایی قرار است مدیرکل آژانس در نشست آتی شورای حکام گزارشی را در اختیار 35 عضو این شورا قرار دهد که همکاری‌های ایران و آژانس در موضوعات پادمانی یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد بررسی در آن است.
در انتظار آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده ایران
اگرچه ایران به بحث تبادل زندانیان نگاهی انسان‌دوستانه دارد اما طرف غربی همواره سعی داشته با مرتبط دانستن این اقدام با مذاکرات هسته‌ای رویکرد ایران را زیر سوال برده و اقدامی غیرانسان‌دوستانه را از آن بازنمایی کند. به همین دلیل نیز طرف غربی در زمان مذاکرات برجام در سال 94 صرفا زمانی حاضر به تبادل زندانیان شد که گام‌های پایانی توافق درحال طی شدن بود. حال همین سناریو به‌نحوی در مورد مذاکرات احیای برجام نیز درحال تکرار است. درحالی‌که برخلاف چندماه گذشته اخبار مثبتی درمورد روند مذاکرات احیای برجام شنیده می‌شود و امیر عبداللهیان نیز با رو به پیشرفت توصیف کردن مسیر مذاکرات این اخبار را تایید کرده است. به‌یکباره خبر آزادی اسدالله اسدی، دیپلمات ایرانی که به‌صورت غیرقانونی در بلژیک زندانی بوده است در رسانه‌ها منتشر شد. در قبال این اقدام متقابلا ایران نیز یک فرد بلژیکی که به اتهام جاسوسی در زندان به سر می‌برد را آزاد کرد. روز گذشته نیز خبری در رسانه‌ها منتشر شد که می‌توان آن را تکمیل‌کننده پروژه تبادل زندانیان دانست. مطابق آنچه برخی رسانه‌ها مدعی شده‌اند: «منابع آگاه دیپلماتیک و دولتی در سئول اعلام کرده‌اند که مقامات کره‌جنوبی و آمریکا درحال رایزنی در چهارچوب یک کارگروه برای آزادسازی ۷ میلیارد دلار پول بلوکه‌شده ایران در بانک‌های کره هستند.» از آنجایی که پیش از این اخباری درمورد حصول توافق پیرامون موضوع آزادسازی بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران از طریق یکی از کشورها منطقه منتشر شده بود آغاز مذاکرات با کره‌جنوبی امر بعیدی به نظر نمی‌رسد. همزمانی این اخبار و همانند‌سازی آن با وقایع دوران برجام این احتمال را قوت بخشیده است که طرف‌های غربی قصد به سرانجام رساندن مذاکرات با تهران را داشته و به نوعی شکست راهبرد تقابلی را پذیرفته‌اند.
ورود عمان؛ واضح‌ترین نشانه عقب‌نشینی
نقش تاریخی عمان در واسطه‌گری بین ایران و آمریکا باعث شده هرگونه ارتباط مقامات این کشور با ایران در فضای رسانه‌ای رنگ و بوی مذاکره به خود بگیرد. سفر اخیر سلطان عمان به ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. در همین راستا روزنامه عمان‌دیلی یکی از موفقیت‌های سفر سلطان عمان را موضوع هسته‌ای اعلام کرده و نوشته است: «در مرحله آتی تغییرات زیادی رخ خواهد داد به‌ویژه اینکه امضای توافق هسته‌ای جدید می‌تواند نقش تمدنی ایران در تعامل با کشورهای دنیا را احیا کند.» علاوه‌براین روز گذشته نیز حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در گفت‌وگو با روزنامه فرانسوی «فیگارو» ضمن اعلام اینکه او و علی باقری با جوزپ بورل و انریکه مورا در زمینه موضوع هسته‌ای در ارتباط هستند گفت: «تبادل پیام‌ها میان تهران و واشنگتن از طریق واسطه‌های منطقه‌ای و حتی اروپایی ادامه دارد.» اشاره وزیرخارجه کشورمان به تبادل پیام از طریق واسطه منطقه‌ای زمانی که در کنار خبر روزنامه عمانی قرار می‌گیرد امید‌ها به احیا برجام را زنده می‌کند و این امید‌ها زمانی بیشتر می‌شود که به خاطر بیاوریم سال 92 نخستین بار این سلطان عمان بود که با اعلام خبر به رسمیت شناخته شدن حق غنی‌سازی ایران از جانب طرف آمریکایی زمینه رسیدن به توافق هسته‌ای را فراهم آورد.
نویسنده: علی مزروعی
منبع: فرهیختگان
