پشت‌پرده قرارداد معدنی ترامپ و اوکراین
در جهانی که نبض فناوری و قدرت‌های نوظهور در دستان عناصر کوچکی نظیر فلزات نادر خاکی می‌زند، چین به‌تنهایی سکاندار این بازی حساس شده؛ سکانداری که حالا برای غرب بیش از پیش نگران‌کننده است.
در میانه کشمکش‌های تجاری و رقابت‌های ژئوپلیتیک، گزارش تازه‌ای پرده از واقعیتی برداشته که چین با در اختیار داشتن بیش از ۹۰ درصد تولید فلزات استراتژیکی مانند ساماریوم، دیسپروزیم و تربیوم، تسلطی تقریبا مطلق بر یکی از مهم‌ترین حلقه‌های زنجیره تامین جهانی دارد. این عناصر گران‌بها و ناپیدا، نقشی بی‌بدیل در تولید خودروهای الکتریکی، توربین‌های بادی، تجهیزات نظامی پیشرفته، نیمه‌رساناها و فناوری‌های نوری همچون لیزرها ایفا می‌کنند.فلزاتی که شاید نام‌شان برای بسیاری ناآشنا باشد اما نقشی حیاتی در قلب صنایع مدرن ایفا می‌کنند. در این میان، آنچه بیش از همه چشمگیر است، غیبت کامل آمریکا از فهرست تولیدکنندگان پالایش‌شده این فلزات است؛ مسئله‌ای که به‌شکل نگران‌کننده‌ای وابستگی غرب را به چین پررنگ‌تر می‌کند.
درحالی‌که کشورهایی چون هند، روسیه و کانادا سعی در شکستن این انحصار دارند، سهم اندکشان در برابر غول آسیایی ناچیز است و اگر چین روزی تصمیم بگیرد صادرات این منابع حیاتی را متوقف کند، همان‌طور که پیش‌تر هم این کار را در سال ۲۰۱۰ با ژاپن انجام داده، دنیای غرب ممکن است در تاریکی تکنولوژی فرو رود.این وابستگی شکننده، اکنون در حال تبدیل شدن به ابزاری مهم در بازی ژئوپلیتیک چین است؛ ابزاری که بدون شلیک حتی یک گلوله، می‌تواند نتیجه نبرد قدرت‌ها را تعیین کند.
رد پای ژئوپلیتیک در قراردادهای جدیدشواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد یکی از انگیزه‌های اصلی آمریکا از امضای قرارداد معدنی با اوکراین نیز دقیقا در همین راستا بوده است؛ کاهش وابستگی به چین در تامین عناصر نادر خاکی و مواد معدنی حیاتی. این قرارداد که اخیرا میان واشنگتن و کی‌یف منعقد شده، دست شرکت‌های آمریکایی را برای سرمایه‌گذاری در منابع معدنی اوکراین، از جمله لیتیوم، تیتانیوم، گرافیت و فلزات نادر، باز می‌گذارد.
کارشناسان معتقدند این توافق‌نامه نه‌فقط یک همکاری اقتصادی، بلکه بخشی از راهبرد بزرگ‌تری برای ایجاد یک زنجیره تامین جایگزین در دل اروپا و بیرون‌کشیدن صنایع غربی از انحصار مواد اولیه چینی است.مدیر برنامه امنیت مواد معدنی حیاتی در مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) گراسلین باسکاران در مصاحبه‌ای با NPR در فوریه ۲۰۲۵ گفته «فلزات نادر خاکی پایه‌های امنیت ملی، رقابت اقتصادی و تاب‌آوری انرژی هستند… ما در حال حاضر به‌شدت به چین وابسته‌ایم، کشوری که حدود ۹۰ از فرآوری فلزات نادر جهان را در اختیار و سابقه استفاده از آن‌ها به‌عنوان ابزار سیاسی را دارد.»
