باخت آمریکا در صندوق ترکیه

روز گذشته با برگزاری دومین دور از انتخابات ریاست‌جمهوری 2023 ترکیه، رجب طیب اردوغان، نامزد ائتلاف جمهور و رهبر حزب عدالت و توسعه، پیروز انتخابات شد. تا زمان نگارش این گزارش با شمارش 99 درصد از آرا، اردوغان موفق شده 52.87 درصد از آرا را به خود اختصاص دهد. کمال قلیچداراوغلو، نامزد ائتلاف ملت و رهبر حزب جمهوری خلق نیز با کسب  47.13 درصد از آرا، بار دیگر در یک هماورد انتخاباتی از اردوغان شکست خورد. در دور نخست انتخابات که در 24 اردیبهشت برگزار شد اردوغان 49.5 درصد و قلیچداراوغلو 44.8 درصد آرا را کسب کرده بودند. برای دور دوم اما یک عامل مهم و اثرگذار حمایت سینان اوغان، نامزد ائتلاف آتا از اردوغان در روز دوشنبه هفته گذشته (1 خرداد) بود. او در دور نخست انتخابات 5.17 درصد از آرا را کسب کرده بود. سینان اوغان که پیش‌تر عضو حزب ملی‌گرای افراطی حرکت ملی به رهبری دولت باغچه‌لی موتلف سیاسی اردوغان بوده است، علی‌رغم انتقاد از رئیس‌جمهور ترکیه و اختلاف با رفقای پیشینش، به دلیل ارتباط جریان رقیب با کردها و جریان گولن، از اردوغان حمایت کرد. در مقابل نیز حزب ظفر به رهبری امید اوزداغ که بخشی از ائتلاف آتا بود از قلیچداراوغلو حمایت کرد اما این حمایت چندان موثر نبوده و در داخل این حزب نیز به تلاطماتی منجر شد. با این صف‌آرایی آرای اردوغان نسبت به دور اول 3.37 درصد و قلیچداراوغلو 2.33 درصد افزایش یافت؛ هرچند بخشی از این تغییر رای می‌تواند ناشی از کاهش و افزایش‌های مشارکت در داخل و خارج ترکیه باشد.

کاهش مشارکت در داخل، افزایش در خارج
در دور نخست انتخابات ریاست‌جمهوری، 88.48 درصد از واجدان شرایط آرای خود را به صندوق انداختند اما در دور دوم این میزان به 84.57 رسیده و کاهشی 3.91 درصدی را تجربه کرد. این کاهش با وجود حساس‌تر شدن روند انتخابات در دور دوم می‌تواند ناشی از خودداری رای‌دهندگان به سینان اوغان، از مشارکت در دور دوم باشد. با این حال میزان مشارکت مهاجران ترکیه‌ای در جهان، اندکی شاهد افزایش بود. در دور نخست 1.8 میلیون نفر در انتخابات شرکت کرده بودند اما در دور دوم تعداد آنها با 5 درصد افزایش به 1.9 میلیون نفر رسیده است.

قلیچداراوغلو بازهم باخت
کمال قلیچداراوغلو از سال 2010 که به عنوان رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق انتخاب شده، به اشکال مستقیم و غیرمستقیم در 6 مقطع انتخاباتی و 8 انتخابات از اردوغان شکست خورده است. این مقاطع به ترتیب انتخابات پارلمانی 2011، انتخابات ریاست جمهوری 2014، انتخابات پارلمانی 2015، رفراندوم قانون اساسی برای تبدیل نظام پارلمانی به ریاستی 2017، انتخابات عمومی (شامل پارلمانی و ریاست‌جمهوری) 2018 و 2023 هستند. او در جریان انتخابات پارلمانی اخیر نیز در مقابل کسب 35.58 درصد آرا توسط حزب اردوغان، تنها 25.33 درصد آرا را کسب کرد. در جریان کلی ائتلاف‌های پارلمانی نیز به دلیل آرای بالای موتلفان اردوغان، وی موفق به کسب اکثریت کرسی‌های پارلمان شد.

آمریکا باخت
جو بایدن پس از مشخص شدن پیروزی‌اش در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا تاکید کرده بود تمایل دارد اردوغان به جای کودتا از طریق صندوق رای برکنار شود. این ادعا درحالی صورت می‌گرفت که دولت آمریکا در زمانی که وی معاونت رئیس جمهور را برعهده داشت، تلاش کرده بود تا با کودتای نظامی در سال 2016، رئیس‌جمهور ترکیه را دستگیر کرده و یا به قتل برساند. اندکی اشتباه در تشخیص محل استقرار اردوغان وی را از گزند کشته شدن و اسارت رهاند و سپس تدبیر منطقه‌ای اندیشیده‌شده برای کشاندن مردم به سطح خیابان، مانع از تداوم کودتا شد.   با آشکار شدن زمینه نامناسب برای کودتا،  فشارها و رایزنی‌های آمریکا ائتلافی از 6 حزب در ترکیه ایجاد کرد تا آنها بتوانند قدرت را در دست گرفته و فرمان فعلی این کشور را بار دیگر به طور کامل به سمت واشنگتن بازگردانند. آنکارا در دوران اردوغان نیز پیرو واشنگتن بود اما این مساله به دلیل تمایل ترکیه به استقلال بیشتر، تفاوت‌های بسیاری با دوران گذشته یافته است.  رجب طیب اردوغان اندکی پیش از دور نخست انتخابات درباره بایدن گفته بود: «بایدن جایی گفته است باید اردوغان را سرنگون کرد و من از این موضوع خبر دارم، همه مردم هم این را می‌دانند اما روز یکشنبه در پای صندوق‌های رای پاسخ مناسبی به آنها خواهند داد.» سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه  نیز دو هفته قبل از دور نخست طی مصاحبه‌ای با روزنامه «هابرترک» گفته بود: «ما می‌دانیم که آمریکا پشت کودتا در ترکیه بوده و آنها می‌خواهند انتقام کودتاهای نافرجام را بگیرند.» او روز 4 خرداد و اندکی پیش از برگزاری دور دوم اعلام کرد: «آمریکا تلاش کرد تا کمال قلیچداراوغلو در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه پیروز شود، ولی هر دو در این انتخابات شکست خوردند.» اردوغان همچنان دنبال دالان تورانی و تداوم تنش با محور مقاومت است اما به نظر می‌رسد با وجود تمام مصائب همکاری با وی، در تهران او نسبت به قلیچداراوغلو ارجح دانسته می‌شود. تداوم روند اسلام‌گرایی در ترکیه، اختلافات با آمریکا و رویکرد نگاه به شرق آنکارا در دوره اردوغان و رویکرد بالعکس قلیچداراوغلو عوامل این ترجیح به شمار می‌روند.

منبع: فرهیختگان