آب‌دزدی نتانیاهو از شاخ آفریقا
اسرائیل در حالی از همکاری‌های فناورانه و سرمایه‌گذاری مشترک با اتیوپی سخن می‌گوید که همزمان بخش قابل توجهی از زمین و منابع آبی این کشور را به پایگاه تأمین نیازهای خود تبدیل کرده است.
تاریخچه‌ای پر از معاملات پنهان
روابط اسرائیل و اتیوپی حتی به پیش از تشکیل رژیم صهیونیستی بازمی‌گردد. از سال ۱۹۲۱، رفت‌وآمد هیئت‌های اتیوپی به فلسطین اشغالی و دیدار با رهبران جنبش صهیونیسم، آغازگر همکاری‌هایی شد که در دهه‌های بعد عمق بیشتری یافت. پس از اعلام موجودیت اسرائیل، این کشور با اتیوپی، ترکیه و ایران شاهنشاهی «پیمان پیرامونی» را شکل داد تا در برابر موج ناسیونالیسم عربی سد ایجاد کند.از همان سال‌ها، همکاری‌های امنیتی و نظامی به‌ویژه میان موساد و دستگاه امنیتی آدیس‌آبابا شدت گرفت. اسرائیل آموزش نظامی، تجهیزات و حتی مشاوران جنگی به اتیوپی فرستاد. این همکاری در دوره «درگ» و حکومت نظامی اتیوپی پس از ۱۹۷۳ نیز به‌صورت پنهانی ادامه یافت و در ازای آن، تل‌آویو توانست پروژه‌های مهمی مانند انتقال یهودیان «فلاشا» به سرزمین‌های اشغالی را اجرا کند.با احیای روابط دیپلماتیک در سال ۱۹۸۹ و بازگشایی سفارتخانه‌ها در ۱۹۹۲، صفحه تازه‌ای از روابط آغاز شد؛ صفحه‌ای که بیشتر رنگ و بوی اقتصادی و تجاری داشت اما همچنان امنیت و تسلیحات در مرکز آن قرار داشت.
زمین‌های حاصلخیز اتیوپی، آب برای اسرائیل
در دو دهه اخیر، سرمایه‌گذاری شرکت‌های اسرائیلی در بخش کشاورزی اتیوپی به‌شدت افزایش یافته است. هدف اصلی تل‌آویو روشن است: جبران کمبود منابع آب و زمین در سرزمین‌های اشغالی با استفاده از اراضی وسیع و حاصلخیز اتیوپی.شرکت‌هایی همچون «انکودا» بیش از ۵۰ هزار هکتار زمین در اختیار گرفته‌اند و در آن به کشت پنبه، غلات و دامداری مشغولند. برخی شرکت‌های دیگر ده‌ها هزار هکتار زمین اجاره‌ای در نزدیکی مرز اریتره دریافت کرده‌اند تا محصولات کشاورزی را برای صادرات به اسرائیل تولید کنند. منابع آبی این زمین‌ها از رودخانه‌های محلی و حتی بخشی از حوضه نیل تأمین می‌شود؛ موضوعی که عملاً امنیت آبی مصر را تحت فشار قرار داده است.به‌گفته کارشناسان، اسرائیل با این سیاست، اتیوپی را به «سبد غذایی ذخیره» خود تبدیل کرده و در عین حال راهی غیرمستقیم برای بهره‌برداری از آب‌های نیل پیدا کرده است؛ آبی که همیشه موضوع نزاع ژئوپلیتیکی در آفریقا بوده است.
تجارت تسلیحات در سایه بحران‌ها
در کنار کشاورزی، صادرات سلاح یکی دیگر از ستون‌های اصلی روابط دو طرف است. اسرائیل سال‌هاست به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان مهم تجهیزات نظامی اتیوپی شناخته می‌شود و با آموزش نیروهای نظامی این کشور، جایگاه خود را در قلب ارتش اتیوپی تثبیت کرده است.توافقنامه امنیتی – اطلاعاتی فوریه ۲۰۲۵ میان دو کشور نشان می‌دهد تل‌آویو به‌دنبال تثبیت حضور خود در شاخ آفریقاست. این توافق شامل همکاری‌های ضدتروریسم، تبادل اطلاعات و فروش بیشتر سلاح است؛ اما در عمل به معنای تقویت نظامی اتیوپی در برابر مصر است. کارشناسان معتقدند اسرائیل از پرونده حساس «سد النهضه» بهره می‌گیرد تا موازنه قدرت منطقه‌ای را به سود خود تغییر دهد.
سد النهضه؛ برگ فشار اقتصادی – سیاسی علیه مصر
پروژه سد النهضه اتیوپی، نه‌تنها بحرانی آبی برای مصر، بلکه به ابزاری سیاسی برای اسرائیل تبدیل شده است. تل‌آویو به‌ظاهر بی‌طرفی را تبلیغ می‌کند و حتی در سال ۲۰۱۹ شایعات استقرار سامانه دفاعی خود در اطراف سد را تکذیب کرد، اما واقعیت این است که همکاری‌های فنی و اطلاعاتی اسرائیل با اتیوپی در این پروژه ادامه دارد.بسیاری از ناظران مصری بر این باورند که اسرائیل به‌دنبال محاصره مصر از جنوب است؛ هم با تقویت نفوذ خود در اتیوپی و سودان جنوبی و هم از طریق فشارهای جمعیتی و امنیتی در سینا. توافقنامه جامع اقتصادی – فنی دو کشور در فوریه ۲۰۲۵ نیز در همین چارچوب تحلیل می‌شود: تلاش برای تبدیل اتیوپی به بازیگر قدرتمند منطقه‌ای در برابر مصر و فراهم‌کردن دست بالای تل‌آویو در بازی‌های آبی و انرژی.
بنابراین در ظاهر، روابط اسرائیل و اتیوپی بر پایه همکاری‌های کشاورزی، فناوری و انرژی شکل گرفته است؛ اما در باطن، این همکاری‌ها بخشی از استراتژی بلندمدت رژیم صهیونیستی برای نفوذ در شاخ آفریقا و کنترل منابع حیاتی همچون آب و زمین است. سرمایه‌گذاری‌های اسرائیل در زمین‌های اتیوپی نه‌تنها برای تأمین نیازهای خود، بلکه برای فشار بر رقبای منطقه‌ای – به‌ویژه مصر – طراحی شده است.اقتصاد و سیاست در این روابط به‌شدت درهم تنیده است: تجارت زمین و سلاح، امنیت در برابر آب و نفوذ در برابر مشروعیت. آنچه روشن است، اینکه تل‌آویو با تکیه بر اتیوپی می‌خواهد «دروازه آفریقا» را به روی خود باز نگه دارد؛ حتی اگر این مسیر به بهای تشدید بحران‌های انسانی، اقتصادی و امنیتی در کل قاره تمام شود.
